Ñe'ênga

Dichos

    Ñe'ênga ningo ha'e guarani avareko rehegua. Ko'âva ha'e ñe'êjoapy oñembohasáva ñe'e ñe'eha rupi, térâ ojejapónte oñeñe'ênguévo, heta jevy pukarâmínte ha§ua, ha ndaupéichairô katu ha'éne ñemoñe'e.     Los ñe'enga forman parte de la cultura guaraní. Son frases que se transpasan de boca en boca, o que se inventan según la situación, la mayoría de las veces con fines graciosos, pero otras veces son proverbios o refranes.
    Karaiñe'ême ñembohasa, ñembokuaa porâve ha§ua, jepivéicha ha'e ñe'ê ñe'êmbojere pyre, ha upe haguére nameméi oî porâ karaiñe'ême. Upe ñe'ê ñembohasa ojejapo karai meñáme §uarâ ha ára a§aguápe (jepérô ikatúva oje'e kuñágui ha ára mboyveguápe).     Las traducciones al español, con fines didácticos, como siempre son lo más literales posible, y por tanto no siempre están bien expresadas en español. La traducción se hace siempre en género masculino y en tiempo presente (por más que pueda aplicarse al femenino y al pasado).
    Ñane mandu'a va'era ko'â ñe'ênga ojejapóvaha ha oñemombe'úvaha táva arandukuaa rupi, ha upe haguére, jareko ijapytépe heta ñe'ê karaiñe'ê rehegua. Opakuévo ñe'êngaty ñavo oî ko'âva, ojehaíva joparápe. Ore roiporavo kuri umi roimo'âva iporâveha guarani ñe'ême, ha rohejarei umi itie'ÿetereíva.     Hay que recordar que estos dichos son creados y transmitidos por la cultura popular, y por consiguiente, tenemos en ellos muchos hispanismos. Al final de cada parte hay algunos de éstos, que pertencen al yopará. Hemos seleccionado los que creemos son más representativos al guaraní, omitiendo los dichos demasiado vulgares.
    Hetavéva ko'â ñe'ênga oñenohe kuri upe arandukágui hérava "Ñe'ênga, dichos populares paraguayos", Domingo Aguilera apopyre (100 rupi, umi 2.806 apytégui oîva upépe).     Más de la mitad de estos dichos fueron tomados del libro "Ñe'ênga, dichos populares paraguayos", de Domingo Aguilera (unos 100, de los 2.806 que allí figuran).
   

Ko vore techaukaha

Contenido de esta sección

Ñe'êjoapy oñombojojáva Frases comparativas
Ñe'enga ha ñemoñe'ê Proverbios y consejos
Ñe'ê ñembo vy'a ha§ua mba'e rasykue Dichos para amenizar un problema
Ñe'êjoapy ja napeteîchai Frases de ocasiones variadas
Ñe'ênga rory ojoapy vaíva Locuciones graciosas inconexas
Ñe'êjoapy he'ise joavýva Frases con significado especial
Ñe'ejoapy karaiñe'ême Citas en español
Ñe'ejoapy herakuâva latîñe'ême Frases célebres en latín

 

Elaborado por Manuel F. Fernández - © www.guaranirenda.com - 2002

Péva mboyvegua - Página anterior Ñepyrû - Inicio Péva riregua - Página siguiente

Inicio ] Historia ] Fonología ] Gramática ] Antología ] [ Dichos ] Fotografías ] Enlaces ] Autores ]