Ñe'ênga |
Dichos |
Ñe'ênga
ningo ha'e guarani avareko rehegua. Ko'âva ha'e ñe'êjoapy
oñembohasáva ñe'e ñe'eha rupi, térâ
ojejapónte oñeñe'ênguévo, heta jevy pukarâmínte
ha§ua, ha ndaupéichairô katu ha'éne ñemoñe'e. |
Los ñe'enga forman parte
de la cultura guaraní. Son frases que se transpasan de boca en boca,
o que se inventan según la situación, la mayoría de
las veces con fines graciosos, pero otras veces son proverbios o refranes. |
Karaiñe'ême
ñembohasa, ñembokuaa porâve ha§ua, jepivéicha
ha'e ñe'ê ñe'êmbojere pyre, ha upe haguére
nameméi oî porâ karaiñe'ême. Upe ñe'ê ñembohasa
ojejapo karai meñáme §uarâ ha ára a§aguápe
(jepérô ikatúva oje'e kuñágui ha ára
mboyveguápe). |
Las traducciones al español,
con fines didácticos, como siempre son lo más literales posible,
y por tanto no siempre están bien expresadas en español. La
traducción se hace siempre en género masculino y en tiempo
presente (por más que pueda aplicarse al femenino y al pasado). |
Ñane mandu'a
va'era ko'â ñe'ênga ojejapóvaha ha oñemombe'úvaha
táva arandukuaa rupi, ha upe haguére, jareko ijapytépe
heta ñe'ê karaiñe'ê rehegua. Opakuévo ñe'êngaty
ñavo oî ko'âva, ojehaíva joparápe. Ore roiporavo
kuri umi roimo'âva iporâveha guarani ñe'ême, ha
rohejarei umi itie'ÿetereíva. |
Hay que recordar que estos dichos son
creados y transmitidos por la cultura popular, y por consiguiente, tenemos
en ellos muchos hispanismos. Al final de cada parte hay algunos de éstos,
que pertencen al yopará. Hemos seleccionado los que creemos
son más representativos al guaraní, omitiendo los dichos demasiado
vulgares. |
Hetavéva
ko'â ñe'ênga oñenohe kuri upe arandukágui hérava "Ñe'ênga,
dichos populares paraguayos", Domingo Aguilera apopyre (100
rupi, umi 2.806 apytégui oîva upépe). |
Más de la mitad de estos dichos
fueron tomados del libro "Ñe'ênga, dichos populares paraguayos",
de Domingo Aguilera (unos 100, de los 2.806 que allí figuran). |
|
|
Ko vore techaukaha |
Contenido de esta sección |
|
|
Ñe'êjoapy
oñombojojáva |
Frases comparativas |
|
|
Ñe'enga
ha ñemoñe'ê |
Proverbios y consejos |
|
|
Ñe'ê ñembo vy'a
ha§ua mba'e rasykue |
Dichos para amenizar un problema |
|
|
Ñe'êjoapy
ja napeteîchai |
Frases de ocasiones variadas |
|
|
Ñe'ênga
rory ojoapy vaíva |
Locuciones graciosas inconexas |
|
|
Ñe'êjoapy he'ise joavýva |
Frases con significado especial |
|
|
Ñe'ejoapy
karaiñe'ême |
Citas en español |
|
|
Ñe'ejoapy herakuâva
latîñe'ême |
Frases célebres en latín |
|
|