Ñe'ênga

Dichos

    Ñe'ênga ningo ha'e guarani avareko rehegua. Ko'áva ha'e ñe'ê oñembohasáva ñe'e ñe'ehá rupi, terâ ojejapónte oñeñe'ênguévo, heta jevy pukarâmínte ha§ua, ha ndaupéichairô katu ha'e ñemoñe'e.     Los ñe'enga forman parte de la cultura guaraní. Son frases que se transpasan de boca en boca, o que se inventan según la situación, la mayoría de las veces con fines graciosos, pero otras veces son proverbios o refranes.
    Karaiñe'ême ñembohasa, ñembokuaa porâve ha§ua, jepivéicha ha'e ñe'ê ñe'ê mbojere pyre, ha upe haguére nameméi oî porâ karaiñe'ême. Upe ñe'ê ñembohasa ojejapo karai meñápe §uarâ ha ára a§aguáme (jepéro ikatúva oje'e kuñágui ha ára mboyveguápe).     Las traducciones al español, con fines didácticos, como siempre son lo más literales posible, y por tanto no siempre están bien expresadas en español. La traducción se hace siempre en género masculino y en tiempo presente (por más que pueda aplicarse al femenino y al pasado).
    Ñane mandu'a va'era ko'â ñe'ênga ojejapóva ha oñemombe'uvaha táva arandukuaa rupi, ha upe haguére, jareko ijapytépe heta ñe'ê karaiñe'ê rehegua. Opakuévo ñe'êngaty ñavo oî ko'âva, ojehaíva joparápe. Ore roiporavo kuri umi roimo'âva iporâveha guarani ñe'ême, ha rohejarei umi itie'ÿetereíva.     Hay que recordar que estos dichos son creados y transmitidos por la cultura popular, y por consiguiente, tenemos en ellos muchos hispanismos. Al final de cada parte hay algunos de éstos, que pertencen al yopará. Hemos seleccionado los que creemos son más representativos al guaraní, omitiendo los dichos demasiado vulgares.
    Hetavéva ko'â ñe'ênga oñenohe kuri upe arandukágui hérava "Ñe'enga, dichos populares paraguayos", Domingo Aguilera apopyre (100 rupi, umi 2.806 apytégui oîva upépe).     Más de la mitad de estos dichos fueron tomados del libro "Ñe'enga, dichos populares paraguayos", de Domingo Aguilera (unos 100, de los 2.806 que allí figuran).
   

Ko vore techaukaha

Contenido de esta sección

Ñe'êjoapy oñombojojáva Frases comparativas
Ñe'enga ha ñemoñe'ê Proverbios y consejos
Ñe'ê ñembo vy'a ha§ua mba'e rasykue Dichos para amenizar un problema
Ñe'êjoapy ja napeteîchai Frases de ocasiones variadas
Ñe'ênga rory ojoapy vaíva Locuciones graciosas inconexas
Ñe'êjoapy he'ise yoavýva Frases con significado especial
Ñe'ejoapy karaiñe'ême Citas en español

 


Péa mboyvegua - Página anterior Ñepyrû - Inicio Péa riregua - Página siguiente

Elaborado por Manuel Fernández
© www.guaranirenda.com - 2002