Karai Eulogio (ñemoha'anga pukarâ - ñavo mbohapyha)

Don Eulogio (comedia - tercer acto)

Apohára: Julio Correa Autor: Julio Correa

Comedia original en tres actos

Advertencias de Guarani Renda:

  • El lenguaje de esta pieza teatral es es algo soez, donde parte de la gracia está en el mal hablar de sus personajes. Lo ponemos aquí para ejemplificar el uso del yopará paraguayo. Por esto mismo, no brindamos su traducción, para no destruir el sentido y la gracia originales de la obra.
  • Las palabras que deben leerse como en español (acentuación y sonido de las letras) están en negro, y las que deben leerse como guaraní en rojo oscuro. Usamos la cursiva para denotar una palabra mal pronunciada, mal construida, o un hispanismo innecesario.
  • Esta notación (distinción de colores y uso de cursiva) es mera y exclusivamente para fines didácticos. Por favor, que no se piense que pretendemos corregir al gran Julio Correa.

 

Tercer acto

Al levantarse el telón, Ña Luisa está barriendo.

Epifania — (Entrando por foro) Reitypei jeýma piko mama, nderepytu'úi voi niko sapy'amínte jepe.

Ña Luisa Ñamba'apo va'erâ che memby, ñande ápe jakaru, ñañemonde ave pe Karai rupi... ivaiete jaikorei pýri ajeno.

Epifania Ha'e niko ndoipotái ñamba'apo, nde reipota'ÿguinte niko ndoguerúi sirvienta.

Ña Luisa Natekotevêi, ñandente jajapo va'erâ tekotevêva.

Epifania — (Encarándose de mal modo) Aipórô pio ñande sirvienta... qué porvenir che.

Ña Luisa Ha oime peteî mba'e ha'emítava ndéve avei.

Epifania Heta mba'e katu ere reína.

Ña Luisa Mba'e... manterei reñemongeta ñemi Juánndie reikóvo, pohecháko, pohecháko peñemongeta ñemírô.

Epifania Mba'eicha pio roñemírô ore recháta.

Mitâ'i — (Entrando) Güen día, mba'éichaje peneko'ê ra'e, ajúko aína arahávo ao ojohéi ha§ua mamíta.

Ña Luisa Ere nde sýpe anivéntema nembou ao piári, chénte ajohéita águi rire.

Epifania Pe Juan ao niko chénte ajohéi va'erâ.

Ña Luisa — (Saliendo por lateral izquierda) Chemandu'áre mandi katu taha tambyaty mbyaty ha tajohéi opupu aja che olla.

Mitâ'i — Juan ao niko ku morena'i ojohéiva.

Epifania — (Con curiosidad) Máva morena'i piko ojohéi Juánpe ijao.

Mitâ'i Ku iporâitéva, manterei niko Juan upe hógape ahecha.

Epifania — (Con tristeza y suspirando) Ay che Dios.

Ña Luisa — (Entrando con los líos de ropa) Néi che memby, memoriaite mante nde sýpe.

Mitâ'i — (Con pena) Reiete anga aju. (Sale)

Ña Luisa Kóa la Juan ao.

EpifaniaKarai Eulogio aónte che ajohéita. (Se enjuga los ojos con la punta de la bata)

Ña Luisa —(Furiosa) Ne'ate'ÿ, neretîri... naikotevêi nde rehe, á§a che ajohéine. (Sale con gran revuelo de faldas, después de tomar los líos de ropa)

Epifania — (Desesperada) Rei voíko jarovia pe kuimba'e ñe'ê. (Tomando un diario de sobre la mesa, lo mira, lo estruja con las manos y lo tira, pisoteándolo). Á§a reikuaáne, á§a reikuaáne... una promesa de fúrbo paraguayo ndaje... iporâitépa la ipromesa, oho aipo morena'i rógape nosêvéi upégui. (Levantando el diario del suelo, alisándolo conla mano y fijándose en el papel) Aichîjára anga atrozaite voi niko ra'e chugui ko ijajúra.

Eulogio — (Fijándose en el diario) Ava pio omyacha'î kóva ko diario ...

EpifaniaPelóta rehe memetére oñe'ê, ndacha'eveiete voi la pelotéro rehe.

Eulogio Pee kuña niko tekotevê pedipara la pelotérogui... nunca napemendái va'erâ pelotéro rehe... hetaikoe opyvoi la pelotéro... a lo meno umi primérape oha'âva.

Epifania Ndacha'eveiete la pelóta oha'âvare.

Eulogio — Ni Juan rehe?

Epifania Upéa enteroitégui ijargelve.

Eulogio Naijargeletéi niko, ijargelmírô jepe... mitâ porâ niko, ni ndaika'uiri mba'eve niko... pero la menarâ ndovaléi, pelotero ojepokuaaitereí la kóare. (Hace como que da un puntapié)

Epifania Ha hembirekóre pio pyvoíta.

Eulogio Ndereikuaái niko nde mba'épa la pelóta ojapo... opombotarovaite voi niko.

Epifania Umi ombotarovávape, chéve nachembotarovái.

EulogioAmombe'úta ndéve peteî pelotéro ojapóva...

Epifania Mba'e pio ojapo Karai Eulogio.

Eulogio Oke hembirekóndie hína.

Epifania Ha ávandie katu reipota oke...

Eulogio Chera'ârôna tamombe'upa ndéve... oke hína, ha ohecha iképe ochutárô peteî penal ha opyvoi hembireko canillare... Omopête voi.

Epifania E'a, Hesu anga.

Eulogio Mba'etekópa remenda nde ave la pelotéro rehe, ha ohecha iképe ochutárô ha ojopy jopy ndéve umi patada... (Con falsa risa) Emendami katu la pelotéro rehe, revy'áaata... opêne ne canilla ha mba'e, emendamína... Ndaivaíri ku pe menda, remenda kuaánte va'erâ a préva umi ojaprováma va'ekuére ... por ejemplo umi... omendáma va'ekuére.

Epifania Ndaipotaiete omendáva.

Eulogio Nachentendéi niko... omendáva iviúdova rehe... pe viúdoko...

Ña Luisa — (Entrando, amable) Rejúma niko ra'e Karai Eulogio. (A Epifania) Nde tereho eru chupe ko izapatilla, oîne okápe...

Epifania — (Saliendo) Mamoite piko.

Ña Luisa Ñasênguévo pe okê ypýpe. (A Eulogio, cariñosa) Nemombyry'aiete va'erâ niko nde sáko, eipe'ána Karai.

Eulogio — (Sacándose el saco) Chemombyry'ái nungáko añete.

Ña LuisaEguapýna tahekýi ndéve ne botín nde pýgui, emombytu'u anga nde py. (Eulogio se sienta y hace ademán de sacarse los botines. Ña Luisa, amable) Tahekýi ndéve che. (Le saca los zapatos. Mientras, Eulogio la mira con cariño) Opytu'u porâ ndéve nde py ko'á§a, ajépa Karai Eulogio. (Eulogio, avergonzado y disimulando el placer que siente, queda cortado, sospechando que Epifania lo viera)

Epifania — (Que entra ya con las zapatillas) Kóina ápe la nde zapatilla (Eulogio se dirige hacia el lateral derecho).

Ña Luisa — (Alcanzándolo con la voz) Oime pe nde ao apytépe ne camisilla, heta rosa mosqueta amoî nde ao apytépe Karai Eulogio.

Eulogio Kuña, kuñakarai niko nde.

Ña Luisa Terehomi ejatapy ñande rembi'úre Epifania, che aikéta aitypeimí ñande koty. (Entra lateral derecho).

Epifania — (Saliendo) Manterei chembojatapy... che moryakuâ tatatîmba.

Ramírez — (Desde la puerta) Karai Eulogio, Karai Eulogio, mamo pio reime.

Eulogio — (Por donde entrara, poniéndose un piyama) Mba'e pio he'i.

Ramírez Avave noñongatúi chéve niko he'i...

Eulogio Ha mamo aipórô ogueraha... ápe tekotevê la máquinare, pe kuñakarai oho pe vesínope omboyvy ha§ua che pijáma.

Ña Luisa — (Cruzando hacia foro) Güen día, Karai Ramírez.

Ramírez — Güen día neresâimíntepa.

Ña Luisa — (Ya al salir) Aiko porâmínte.

Ramírez Kuña iporâva niko pe Ña Luísa.

Eulogio Ha ikuñakarai guasu... kuñaitéko pe Ña Luísa ha ipotî, pe kyse, pe kuchára, pe tenedor rehechase mba'éichapa ombovera hendy...

RamírezIpotî voi.

Eulogio — (Acercándose) Ehetûmi ko chao, rosa moqueta memete... oñangareko porâ che rehe. Oñangareko porâiterei múndope...

Ramírez Ha pe imemby pio mba'eteko. (Con malicia) Nderéi gueteri piko chupe mba'eve.

Eulogio — (Con pena) Tuicha mba'éko o§uahéva ndéve.

Ramírez — (Intrigado) Mba'e, mba'épio, Karai Eulogio?

Eulogio — (Desesperado) Mokôivéko chegustá chamígo...

RamírezEñeprendé pe imembýre... iporâve niko.

EulogioIporâve niko... ahechakuaa niko upéa.

Ramírez Ha che katu tañeprendé pe isy rehe.

Eulogio — (Disgustado) Mba'é piko ko eréva nde tovatavy...

Ramírez Anína nde výro... Che amendárô Ña Luísare amboligáta ome'ê ha§ua ndéve pe mitâkuña'i... pya'e remendáta ndave upéicharamo.

Eulogio — (Recapacitando) Eréma pio Ña Luísape remendaseha hese?

RamírezNdaderechoitéi ha'e... andika, andika vai vai chupe.

EulogioHelicáda pe kuñakarai... nañañembojáinte va'erâ hese oimehágui, tuichakoe ndeja'o va'erâ upéa.

Ramírez Akokuehéma niko atantea'imi ha osê vai chéve.

Eulogio — (Alarmado) Aipórô pio eréma.

Ramírez Ajavy ipunto, chamígo. Tuicha ajavy... Ajuhu kosináme hína ha...

Eulogio — (Enfadado) Mba'e rehe pio nde reikéta che kosináme...

Ramírez Che sigárro rapývonteko aike; ha ajuhu upépe Ña Luísa oguapy hína ku ne mbarakaja hapypa'ûme.

Eulogio Ha upéi...

Ramírez Ha niko añemboja Ña Luísa rendápe... Ha ha'e chupe...

Eulogio — (De mal modo) Mba'e ere chupe. Eñe'ê ñahendumi aipo eréva nde Karai che rogaguápe.

Ramírez Añepyru mo'â chupe ha nomokôi la che pinda.

Eulogio Nde piko reimo'a pira hína Ña Luisa. Nderovatavy...

RamírezAikosetépa ne mbarakajárô ha'e chupe.

Eulogio — (Riendo) Marâ pio reikose mbarakajárô nde tekove vyroite...

Ramírez — (Triunfante) Ijyva ári aiko ha§ua. Ha ipochy Ña Luísa.

Eulogio Ha mba'e he'i erérô chupe reikoseha mbarakajárô.

Ramírez Ndoisu'úi che carnada... He'i chéve... Terehóna nde tekove apyngua píto eiko mbarakajárô ha he'u anguja, he'i.

Eulogio — (Jubiloso) Péako kuñakarai hína, ndaha'éi oimeraêva jepurseaha.

Ramírez Ha'e va'erâ mo'â chupe upépe... Chéko chesperanza oimeraêva teju tara re'ongue ha'use nderayhupápe...

Eulogio Ipochy pio nendie opytávo...

RamírezNahániri... nerehendúi pio uje'i ohasávo he'irô chéve... Güen día Karai Ramírez... Opoko hatâ ko ipy'áre pe ha'e va'ekue chupe kosináme.

Eulogio — (Enérgico) Anivéke reikeve che kosináme. (Entra por el foro Juan con dos hombres que traen una máquina de coser).

Eulogio — (Alegre) Ha Juan, nde mante va'erâ voi niko... Rerúma katu ñande máquina. (Llamando) Ña Luísa, Ña Luísa...

JuanKarai Komisário arahámarô ae oñentregá...

RamírezAjépa hova'atâ.

EulogioOje'énte, oje'énteko umícha. (Se fija, todo amartelado, en Ña Luisa, que aparece por foro. Mirando indignado a Ramírez) Terehóke águi ha anivéke reju.

Ramírez — (Mirando, enamorado, a Ña Luisa) Adió prenda...

Eulogio — (Hecho una furia) Ainupáta. (Hace el ademán de seguir a Ramírez y Ña Luisa lo contiene)

Ña Luisa — (Atajando a Eulogio) Anína, anína, Karai Eulogio.

EulogioNerakate'ÿ piko hese.

Ña LuisaNahániri, Karai Ulóhio. Ndaipotái reñemongeta hese, péicha §uarâ che

Eulogio — (Pasando un billete a los changadores) Peñomboja'o hese... (Los changadores toman sus pagas y salen mirando lúbricos a Ña Luisa. Eulogio, fijándose) Mba'e tiko señora... oma'e aguara niko nde rehe arriéro vai.

Ña Luisa — (Saliendo) Vaichánte ku ndéve... Ava pio ijaguaráta §uaimíre.

JuanNde Karai Eulogio, komisário niko oipota rehomi... oime niko oguerahauka komisariápe ku Pántape...

Eulogio — (Saliendo por izquierda) Tañemonde mandi katu ha taha a§aite.

Juan — (A Efipania, que entra por foro) Mba'e pio nembohova asyete reína... Mba'e pio oime mba'e hína.

Epifania — (De mal modo) Che aikuaa...

JuanAnína upéicha che áma...

Epifania — (Saliendo, enojada, por lateral derecho) Che áma, che áma... ko mba'e rova'atâite asy...

Juan — (La sigue y se contiene al ver a Ramírez que asoma por foro) Mba'e tiko Ramírez. He'íma niko ndéve óga jára reho ha§ua ha reime gueteri reína ko'ápe.

Ramírez — (Asustado) Okañýko che hegui che talonário.

Juan — (Fijándose) Ndaipóri niko ápe.

Ramírez — (Palpándose los bolsillos) Ápe, ápe niko hína ra'e ha che ndajuhúi. Mba'éicha pio upéa?

JuanNéi, aipóna rejuhúma... tereho, ani nderecha Karai Eulogio.

Ramírez — (Sacando un lápiz) Mba'e número reha'âta.

JuanNéi, eguata tereho...

RamírezHa el 23 a la fija chamígo...

Eulogio — (Vestido de calle) Ajopypaitéta pe arriérondie...

JuanTekotevê hi'aremi ojepytu'u ha§ua pe mondahágui...

Ña Luisa — (Por foro) Péina ko oikotevêva nde rehe, Karai Ulóhio.

EulogioMáva piko?

Ña LuisaKu kuña oiko va'ekue ko'ápe.

EulogioEréna chupe naimeiha... Nañemongetaséiko mondahándie. (Ña Luisa se retira después de mirar con rencor a Juan)

EulogioNéi, ere chupe toike...

Juan — (Desapareciendo por lateral derecho) Águie tajapysakami hese.

EulogioAníkena neandútei. (A Juan, que asomó) Péina oúma, eike. (Juan se escabulle)

Sotera — Por Dió Karai Ulóhio... Chéko apúrope aju aína ne rendápe.

EulogioApúrope añete reju, ajeve ni nachemomaiteíri reikévo. Ndijáiri jáiri che pohe nderekéi va'ekue. (Ña Luisa escucha a hurtadillas)

SoteraIkatu voi reke, rei ja'éta mba'eve... rei ja'éta aipo de este aguas no me he de comer. (Ña Luisa desaparece, haciendo un gesto de desprecio)

SoteraIpochy la doña... Hakate'ÿ nunga nde rehe pe ne rembireko nunga.

Eulogio — (Furioso) Péa pe kuñakaraíko ndaha'éi umíchagua, ha ndaha'éi umicharâ oikóva tamombe'u ndéve... Ha nde ni avavéichagua ndikatúi he'i hese mba'eve ivaíva.

SoteraOje'éguinteko che ha'e...

EulogioIjapu he'íva ndéve umíva.

SoteraNdarovia guasúi jepéko che. (Cambiando de tono) Ndaiporiete voi niko anga hese la ostirami va'erâ la kuimba'e ipýri, iséko pe kuñakarai imorte trabebulósi niko... pe oguatárô niko oñeñandu porâ pe ikangue opararâ ohóvo... ha'ete ku tranguái, oguatárômante jahechakuaa máva henonde ha hapykue... nahumbýi voi niko, ha ijargel.

Eulogio — (Enojadísimo) Ijuky ha iseñora katu tamombe'u ndéve... ere ere va'erâ ha tereho águi.

SoteraAnína ndepochy Karai Ulóhio, che karai de mi corazón.

EulogioEre ere va'erâ ha tereho.

SoteraAjumíko nde rendápe Karai Ulóhio... pe karia'y niko preso oî hína.

Eulogio — (Cortándole) Ha reipota aha apoi'uka chugui.

Sotera — (Resuelta) Aipota rejopy hendie ikatukue entéro katu... to hasa cárcepe ha to'oytaite upépe... aju ha§ua nendie Karai Ulóhio.

Eulogio — (Admirado) Nde reju ha§ua ápe piko ere.

Sotera — (Salamera) Isípue Karai Ulóhio, no se vamo estorbar nadie nosotro, revy'a va'erâ chendie Karai Ulóhio, yo e mujer cariñoso.

Eulogio — (Tartamudeando de rabia) A§aite aháta apoi'uka chugui. (Sale corriendo)

Sotera — (Siguiéndolo) Anína, anína Karai Ulóhio.

Juan — (Riendo a carcajadas) Kóa la iporâvéva, ojapura Karai Eulógiope, ojapura Karai Eulogio.

Ña Luisa — (Por foro) Rehecha pio Juan, rehechápa ohóma ojapykuéri.

JuanApúrope ojehecha Ña Sotéra.

Ña LuisaNotîri pe kuña mbuku, oñe'e kuaami voi niko...

JuanKarai Eulogio ndoipotái.

Ña LuisaHa oipota'ÿramo pio ma'erâ osê péicha ojuapykuéri.

JuanPe kuña niko he'i Karai Eulogiope ojopy ha§ua pe Pántandie hi'are ha§ua presohápe.

Ña LuisaMba'éicha pikóta upéa.

JuanHa upéicharamo Ña Sotéra oúta ápe...

Ña Luisa — (Sorprendida y con enojo) Aipórô che aháta, ndapytái chéne ápe aiko pe kuña rembiguáirô.

JuanKarai Eulogio niko ndogueru mo'âi... oho kuri komisariápe.

Ña LuisaHa marâ pio aipórô oho Karai Eulogio.

JuanHa ojo opoiukávo pe karia'ýgui... pe kuña he'i haguére ojopy ha§ua hendie.

Ña LuisaMarâ pio péicha ojapóta, oheja va'erâ mo'â niko pe oîhápe... ojepytu'umi ha§ua pe mondaha tujágui.

JuanPe kuña he'i haguére ojopy ha§ua hendie opoiukáta Pántagui... Ndija'éi pe kuñáre Karai Eulogio.

Ña Luisa — (Contenta) Ndaija'éi pio añete hese.

JuanOmose ko'águi jaguáicha, che niko pe kotýgui ajapysaka hese aína kuri.

Ña LuisaSapy'aite aháta volíchope, oúvove Epifaniakena eremi chéve chupe tohypÿi hypÿimi che ao. (Al iniciar el mutis, a Epifabia, que entra) Tereho che memby ehypÿi hypÿimi chéve che ao. (Sale)

EpifaniaNéi, tañongatumi raê kóa. (Se dirige al lateral derecho)

Juan — (Tomándola del brazo al tiempo que entra) Mba'e tiko che tupasÿ nembopochy... anína upéicha che áma che kambami.

EpifaniaNe kambami niko ku kamba §uai§ui rehoha jepi.

Juan — (Con cariño) Che piko mamo aha nga'u.

EpifaniaNde pio reimo'â che ndaikuaái, chéko aikuaapa.

JuanAnína upéicha che kambami.

Epifania — (Cerrando la puerta al tiempo que va a entrar Juan) Ndacha'éi nde rehe.

Juan — (Con enojo) Néi, mba'e pio che ha'éta ndéve, ahánte va'erâ ija'éva che rehe rendápe... (Inicia el mutis hacia foro)

Epifania — (Asomando la cabeza por la puerta) Ha ohótako añete pe kuña'i argelete rendápe.

JuanNanda'e véima niko che rehe.

EpifaniaNdacha'éi aína ha'e niko kurínte che.

Juan — (Cariñoso) Mba'ére piko upéicha, mba'e pio reikuaa che hegui ivaietéva.

EpifaniaHeta mba'e.

JuanAva pio che moî vai ndéve... eréna chéve mávapa tapyvoipa hese.

EpifaniaRehechaitépa ndajapuiha pe heíva chéve Karai Eulogio.

Juan — (Con extrañeza) Karai Eulogio pio che moî vai.

EpifaniaNandemoî vaíri, omombe'únte niko chéve aipo hatâ infelí pepyvoi peê pelotéro, ha péina ndete ere rehotaha repyvoi ku mitâ'íre.

JuanNdetarova piko nde... mávi mitâ'íre pio che ha'e apyvoítaha.

EpifaniaHa ku mitâ'i Ña Huana'i memby rehe, ha'e niko omombe'u chéve aipo neresêiveha aipo morena'i rógagui.

JuanIjapu mitâ'i... ndahávai upépe.

Epifania — (Poniéndose en jarras) Che pio reimo'â ndaikuaapái.. mama niko pe ne kamisa pyti'águi oipe'a ha§ua ku mba'e pyta ojepo piropa anga.

JuanMba'e mba'e pyta piko ere reína.

EpifaniaHa ku mba'e pyta omoîva umi kuña hembe kuérare.

Juan — (Avergonzado) Mba'échapo upéa ona che rehe.

EpifaniaHe'i voi niko mamíta... ko'á§agua kuña niko oho sinehápe ha osêma upégui ijuru pukupa oporojurupyteségui...

Juan — (Riendo) Ivýra niko pe nde sy...

Epifania — (Irónica) Ivyraitéko ha'e...

JuanIñe'êrei niko...

EpifaniaChe pio ndahechái amo Parque Caballérope (mostrando) kóicha peteî karia'y peteî señorita (besando a Juan) déle que déle. (Don Eulogio aparece por foro, mira consternado la escena y avanza)

Epifania — (Dejando a Juan y dirigiéndose a Eulogio) Peichaitéko ojapo...

Eulogio — (Muy disgustado) Kóa ivaieterei... ndikatúi péicha opyta... Nde Juan, remendáta ko mitâkuñáre... Mba'épa oje'éne che rehe ko che rógape ojekuaárô âicha oikoha, ha hi'ári che sánto kuéra rovake...

JuanNdaipóriko mba'eve ivaíva ore apytépe.

Eulogio — (Cruzándose de brazos, irónico) Iporâiterei ahecha, mba'e neporâva ko pejapóva... Igúto múndope. (Cambiando de tono) Igúto peême, chéve ahániri...

Juan — (Conciliador) Ndaupe reimo'âvaiko, Karai Eulogio.

Eulogio — (Enérgico) Ekirirî... kóa ndopyta mo'âi kóicha. (A Epifania) Ha ndépako ere chéve va'ekue ndereipohaiha mitârusu.

EpifaniaKo Juan niko ndaha'evéima mitârusu, ikaria'ypáma niko...

Eulogio — (A Ña Luisa, que entra en ese momento) Tekotevê reikuaa ko'ápe iokóva Ña Luísa.

Ña Luisa — (Intrigada) Mba'e. Mba'e pio oiko Karai Ulóhio. (Ansiosa) Emombe'u.

EulogioKo mitâkuña ha ko karia'y oñoañua hikuái ajuhu.

Ña Luisa —  (Desesperada) E'a che Dios, che motî pio âichatepeve che memby.

EulogioKo'ápe, ko che che kotýpe, ko che róga guýpe, â che sánto rovake... atopa oñoañua hikuái.

JuanOhechukánte ningo chéve, Karai Eulogio, mba'éichapa peteî kuñataî...

Ña LuisaChe Dió, che Dió kóa niko ivaiete.

EpifaniaPe Parque Caballérope niko.

Ña Luisa — (Cortándole) Neretîri, ekirirî, ndikatúi kóa opyta péicha.

EulogioNdikatúi.

JuanPendepochy rei niko.

EulogioNdaikuaaséi, ndaikuaaséi, pemendámante va'erâ.

Juan — (Indeciso) Che niko nda'éi amenda'ÿ ha§ua, Karai Eulogio. Ndaha'éi Karai Eulogio, ndaha'éinte niko aime porâitéva.

EulogioPeime porâiterei kuri peína ha pemendáta.

JuanÑaha'arôna tañemoplata raê...

EulogioAni upéare repena Juan, che areko, pemendáta, ha voi avei, ndaipóri peha'arô va'erâ... térâ mba'e ere Ña Luísa.

Ña LuisaChéko nda'éi mba'eve... omendáta niko, ndapytaséi jepe niko che año.

Eulogio — (Mirándola con cariño) He'e anga.

EpifaniaHa'eséko ndéve peteî mba'e, nde Karai Eulogio.

Eulogio — (Resuelto) Nahendusevéima mba'eve, pemendáta ha'éma kuri.

EpifaniaChéko nda'éi mba'eve, ndéma niko reipota Karai Eulogio amenda.

EulogioHa nde pio neremendaséi ndevýro, nerembireko imitâkuña, iporâ, ha ko isy katu niko peteî kuñakaraiete ha osê va'erâha irupi Epifania.

EpifaniaNde Karai Eulogio... nde Karai Eulogio... ko... este... es... te.

EulogioEñe'ê Epifania, ani retî.

EpifaniaNda'eséiko ha ha'ese avéko... che argeletereítanteko vaicha.

Ña LuisaRetîpa reína nde tova'atâ §uai§ui reikóva...Eñe'ê ha pya'e ave.

EpifaniaNde Karai Eulogio... ko... ko... este. (Señalando con la vista a Ña Luisa) Pe'aiterei niko ojuehe... mba'égui pio napemendái avei.

Ña Luisa — (Avergonzada) Ko eréva nde mitâ, mba'éichagua mba'e pio nde ko nde rova'atâitereíva.

Eulogio — (Con tristeza) Ha'e niko, nacheporâ va'erâi, che niko che tujáma ha che vai avei...

Ña LuisaNandetujaitéi niko, nande vaíri niko... ha nemarangatu ave niko.

Eulogio — (Con timidez) Michîmínte jepépa cherayhúne Ña Luísa.

Ña Luisa — (Amartelada) E'a che Dió, umía pio ñaporandúva nga'u máva rovake... ko che Ulóhio...

Eulogio — (Contento hasta casi llorar) Upéicha ere chéve, Ulóhio, Ulóhio, nde Ulóhiorô ymáguie aikose Ña Luísa, Ña Luisíta. (Hace el ademán de darle un abrazo cuando cae rápido el telón)

— FIN —

Elaborado por Julia E. Moreno - © www.guaranirenda.com - 2003

Péva mboyvegua - Página anterior Péva riregua - Página siguiente

Inicio ] Historia ] Fonología ] Gramática ] Antología ] Dichos ] Fotografías ] Enlaces ] Autores ]